Zorganizowanie pracy wychowawczej na poziomie nauczania zintegrowanego wymaga od wychowawcy szczegółowej wiedzy nt. teorii zachowania w zakresie stosowania nagród i kar. Chcąc właściwie nimi operować istotna jest znajomość ucznia i jego środowiska rodzinnego. Zarówno nagrody jak i kary muszą stanowić system bodźców, dzięki którym łatwiej jest kierować zachowaniem i pracą ucznia.
NAGRODA– to forma pozytywnego bodźca, mobilizującego, utwierdzającego w przekonaniu, że dane zachowanie, postępowanie było właściwe.
KARA – stanowi formę negatywizmu, braku aprobaty danego postępowania. Ma uzmysłowić, iż takie zachowanie nie powinno mieć miejsca i nie może zaistnieć ponownie. Podejmując się stosowania nagród i kar należy mieć na względzie podstawowe twierdzenie teorii zachowania, które brzmi: „ życiowa aktywność człowieka jest ukierunkowana na zdobywanie nagród a unikanie kar.”
Wszelkie nagrody silnie działają na odczucia człowieka i wówczas istnieje tendencja do powracania do takich zachowań, aby ponownie zostać nagrodzonym.
W pracy z uczniami klas I-III powinny przeważać takie oddziaływania na postępowanie dziecka, które pozwalają mu odczuwać przyjemność, zadowolenie i będą formą mobilizacji do właściwego dalszego działania. Rodzaje nagród. AprobataPrzydzielanie odpowiedzialnych funkcji,ZaufanieUpominkiSymboliczne nagrody.
Nagroda to najprościej mówiąc pozytywny bodziec utwierdzający dziecko, że jest akceptowane, zauważane i doceniane. Otrzymanie pochwały nawet za najmniejsze widoczne postępy zachęca i mobilizuje do dalszej pracy.
Rodzaje kar:UpomnienieOstrzeżenieNaganaObowiązek zrekonstruowania wyrządzonej krzywdyOgraniczenie uprawnień i przywilejów
Nauczyciel chcąc właściwie operować nagrodą i karą musi dokładnie poznać:- stan wrażliwości uczniów- stan jego odporności psychicznej- poziom zmotywowania do nauki- rozwój psycho-emocjonalny- środowisko wychowawcze w jakim wzrasta dziecko.

Właściwe stosowanie systemu wychowawczego opartego o nagrody i kary pozwala poznać dziecku jego własną wartość. Uczniowie mają silną potrzebę sprawiedliwości i nauczyciel stara się ją całkowicie zaspokajać.



Kiedy kara i nagroda mogą być skutecznym narzędziem w wychowaniu? (schemat)
KARA NAGRODA
· Dziecko świadomie postąpiło niezgodnie z ustalonymi zasadami. Zostało ukarane przez rodzica. · Wie, że jest kochane. Rozumie, że decyzja rodziców ma na celu jego dobro. · Uznaje karę za słuszną (często nie od razu). W jego oczach wzrasta autorytet rodziców. · Stara się, żeby nieakceptowane zachowania się nie powtarzały, pracuje nad sobą. · Dziecko potrzebuje wsparcia ze strony najbliższych - napotyka na trudności, jest zniechęcone ,rezygnuje, czuje się źle... · Zainteresowanie rodziców, słowa otuchy wzmacniają wiarę dziecka we własne możliwości. Niejednokrotnie przełamują bariery, które samo sobie zakłada. · Dziecko czuje się bezpiecznie, pewniej, z optymizmem wraca do przerwanego zadania. · Wzrasta zaufanie do najbliższych, zacieśnia się więź między dzieckiem i jego rodzicami.


Unikajmy:
§ Obwiniania i oskarżania
§ Przezywania
§ Straszenia
§ Rozkazywania
§ Wkładów i moralizowania
§ Ostrzeżeń
§ Postawy męczennika
§ Porównywania
§ Sarkazmu
§ Proroctwa
Zamiast karania

Nie tak łatwo zrezygnować z sarkazmu, kazań, ostrzeżeń, przezwisk i gróźb wplecionych w język, który dorastając słyszymy. Ale w danej chwili słyszenie siebie, zauważanie swoich zachowań, zapowiada postęp, jest pierwszym krokiem do zmian.
Stosowanie kar prowadzi do uczucia nienawiści, chęci odwetu, oporu, winy, bezwartościowości i rozczulania się nad samym sobą. Dziecko powinno odczuć konsekwencje swojego złego zachowania, ale nie w postaci kary. Kara powoduje rozterkę duchową i dziecko zamiast poczucia winy za to, co zrobiło oraz myślenia nad tym, jak to naprawić oddaje się całkowicie myślom o odwecie.

ZAMIAST KARANIA:
§ wskażmy, w czym dziecko mogłoby nam pomóc
§ wyraźmy ostry sprzeciw (bez atakowania charakteru)
§ zaproponujmy wybór alternatywnych zachowań i przejmijmy inicjatywę
§ zareagujmy, kładąc kres złym zachowaniom, np. ograniczając swobodę ruchów
§ dajmy odczuć konsekwencje
§ wyraźmy otwarcie swoje uczucia
§ wyraźmy swoje oczekiwania
§ pokażmy dziecku, jak może naprawić zło.
Uczniowie często uczą się właściwych zachowań przez naśladownictwo , dlatego też wskazujmy dzieciom właściwe wzorce zachowań, rozmawiajmy z nimi - o ich uczuciach, kłopotach, o tym co myślą i robią. Pokażmy dzieciom ,że rozmową można więcej zdziałać niż przemocą .Aby nie trzeba było karać -Szkoła podejmuje zaradcze środki typu:
1. Rozmowa wychowawcza nauczyciela z uczniem.
2. Rozmowa wychowawcza z uczniem prowadzona przez wychowawcę, pedagoga szkolnego, dyrektora szkoły.
3. Rozmowa z rodzicami ucznia prowadzona przez wychowawcę, pedagoga szkolnego, dyrektora szkoły.
4. Rozmowa przedstawicieli Samorządziku Szkolnego z uczniem.
5. Upomnienie udzielone przez wychowawcę lub dyrektora szkoły.
6. Wizyta wychowawcza w domu ucznia.
7. Kierowanie ucznia do badań w poradni specjalistycznej.
8. Indywidualna praca pedagoga szkolnego z uczniem trudnym wychowawczo.
I.P.