W szkole podstawowej wielu uczniów nie ma jeszcze dostatecznej wprawy i doświadczenia w uczeniu się, dlatego zarówno nauczyciele, jak i rodzice powinni przyjść im z pomocą. Trzeba od początku pamiętać, że to dziecko rozpoczęło naukę , a nie mama, tata czy dziadkowie. Opiekunowie powinni mądrze kierować postępowaniem dziecka, a nie wyręczać ich w obowiązkach. Nikt nie rodzi się dobrym uczniem. Dobrego ucznia trzeba sobie wychować.
Pomoc ze strony rodziców nie może polegać na wyręczaniu dzieci z obowiązków szkolnych a tym bardziej na odrabianiu za nich lekcji, ale na mądrym wspieraniu dziecka oraz na opracowaniu określonych reguł odnośnie uczenia się( kiedy, gdzie, w jakim czasie będą odrabiane lekcje), ponieważ brak konkretnych norm i robienie za dzieci - hamuje samodzielność dziecka, uczy je bierności, lenistwa i powoduje niewiarę we własne siły.
Zadaniem rodziców jest przede wszystkim troska o higienę pracy umysłowej dziecka, stworzenie mu odpowiednich warunków do nauki, rozbudzanie właściwych motywów uczenia się, opartych na zainteresowaniach i zrozumieniu przydatności wykształcenia w życiu zawodowym i społecznym.
Począwszy od klasy czwartej uczniowie będą już samodzielnie przyswajać sobie coraz więcej wiadomości za pośrednictwem książki. W tej sytuacji dziecko powinno już teraz w klasach I-III nauczyć się czytać uważnie i ze zrozumieniem.
Zdarza się, że uczeń ślęczy całymi godzinami nad książką, sprawiając na rodzicach wrażenie kogoś bardzo zajętego nauką, lecz jego myśli odbiegają co chwila od treści podręcznika. Rodzice powinni skontrolować nie tylko wynik pracy domowej, lecz także jej przebieg. Należy przyzwyczajać dziecko do racjonalnych metod uczenia się. Chodzi tu
o zapoznanie się z tekstem w taki sposób, by nastawić się od razu na ujęcie jego sensu
i wyodrębnienie głównych myśli w nim zawartych. Zapytajcie dziecko - o czym przeczytało, co go zainteresowało, czego nowego dowiedziało się z tego tekstu? itp.
Podstawowe prawidłowości uczenia się:
- materiał należy utrwalić przez powtarzanie, kiedy jeszcze nie został zapomniany,
a więc w niedługim czasie po jego wyuczeniu się – w przeciwnym razie trzeba będzie uczyć się go ponownie, (badania psychologiczne wskazały, że zapominanie zaczyna się wkrótce po wyuczeniu)
- efekty uczenia się będą lepsze, gdy uczeń będzie się uczył bezpośrednio po sobie różnych przedmiotów, (np. polskiego i matematyki), podstawą do takiego stwierdzenia jest wykryte przez psychologię prawo uczenia się, mówiące, że podobne treści działają na siebie hamująco)
- między uczeniem się jednego i drugiego przedmiotu powinna nastąpić krótka przerwa na wypoczynek
- żeby nie mieć „pustki w głowie”, gdy uczeń zostanie wezwany do odpowiedzi należy kształcić gotowość pamięci, a więc umiejętność przypominania sobie i odtwarzania wyuczonego materiału w odpowiednim momencie. W tym celu należy opanować wiadomości ze zrozumieniem, w sposób logicznie pogrupowany, wkładać w naukę dużo zapału
i zainteresowania, wiązać nowe wiadomości z tym, czego dziecko dowiedziało się wcześniej.

JAK POMÓC DZIECKU W NAUCE SZKOLNEJ W DOMU

Dom rodzinny jest miejscem nauki i wypoczynku dziecka, a rodzice mają duże możliwości wpływania na zachowanie właściwych proporcji między tymi podstawowymi elementami życia dziecka uczęszczającego do szkoły.

Dziecko, wstępując do szkoły podstawowej, rozpoczyna nowy okres w swym życiu, zasadniczo odmienny od poprzedniego.
Przyjmuje ono na siebie obowiązki, podlega rygorom, ma mniej czasu na zabawy i rozrywki przy zwiększającym się wymiarze na zajęcia obowiązkowe – naukę w szkole i pracę domową.
Praca domowa, to przede wszystkim odrabianie zadawanych lekcji. W nowoczesnej szkole stanowi ono integralną część nauki, ważne ogniwo jednostki lekcyjnej.
Uczniowie na lekcji uczą się, rozwiązują pod kierunkiem nauczyciela zadania i problemy, przeprowadzają doświadczenia, samodzielnie zdobywają zakreślone programem wiadomości i umiejętności, znajdując się częstokroć w roli młodych „badaczy” i „odkrywców”. W pracy domowej dzieci utrwalają wyniesione z lekcji wiadomości i usprawniają je drogą ćwiczeń. Ponadto pogłębiają i uzupełniają nabytą na lekcji wiedzę uraz samodzielnie przygotowują się do zapowiedzianej lekcji.
Jedne dzieci uczą się szybko i szybko zapamiętują, innym zrozumienie problematyki przychodzi trudniej, ale za to wyuczony materiał pamiętają dużej. Jedne w poznanych rzeczach pamiętają szczegóły działające na zmysł wzroku (kolory, kształty), inne posługują się przede wszystkim słuchem. Jedne wykazują zdolności do zapamiętania faktów, inne do matematycznej kalkulacji, a jeszcze inne do artystycznej kompozycji, itp. I dlatego powinniśmy dostrzegać, że nasze dziecko jest „w czymś” dobre – jedno - w matematyce czy plastyce, inne w zajęciach artystycznych a jeszcze inne - w sporcie.
Przyjemnie jest być rodzicem inteligentnego dziecka, przyjemnie jest oglądać przynoszone ze szkoły do domu oceny bardzo dobre, pochwały i wysłuchiwać na zebraniach rodzicielskich i w prywatnych rozmowach z wychowawcami komplementów pod adresem naszych dzieci. Jednak gorzej czujemy się, gdy dziecko nie spisuje się w szkole tak, jak byśmy sobie tego życzyli. Wtedy często unikamy kontaktu ze szkołą, nie chcąc słyszeć niepochlebnych opinii o dziecku, mówimy o nauczycielu, że się „czepia”, że widzi same złe strony dziecka i to jeszcze przy dziecku, a to nie sprzyja atmosferze współpracy domu i szkoły .
A przecież dobro dziecka wymaga, aby odpowiednimi warunkami domowymi wyrównać braki w jego zdolnościach, wiedzy i charakterze. Kontakt ze szkołą i porozumiewanie się z nauczycielami mogą tylko dopomóc rodzicom w trudnej pracy wychowawczej. Nie ulega wątpliwości, że mniej zdolnym dzieciom trzeba pomóc. Rodzice przede wszystkim powinni bacznie śledzić rozwój własnych dzieci, odpowiednio je odżywiać, ubierać i dbać o ich zdrowie. Informować lekarza i wychowawcę o swych podejrzeniach i niepokojach powstałych wskutek stwierdzenia niespokojnego snu, braku apetytu, bólów głowy, brzucha czy skłonności do szybkiego męczenia się.
Dobre zdrowie dziecka to pierwszy i podstawowy warunek jego przyszłych sukcesów w szkole. Każde dziecko lubi ruch i zabawy. Jeżeli staje się zbyt spokojne, to niezawodna oznaka, że dzieje się z nim coś niedobrego, ponieważ ruch i zabawa, to naturalne formy jego egzystencji.
Duże znaczenie dla jakości pracy domowej dziecka mają warunki zewnętrzne, a przede wszystkim miejsce pracy. Już w okresie przedszkolnym dziecko powinno mieć własny kącik w pokoju, w którym przechowuje i porządkuje swoje rzeczy. Z chwilą pójścia dziecka do szkoły kącik ten powinien powiększyć się. Pójście dziecka do szkoły wymaga od rodziców bardziej rygorystycznych regulacji dziennego czasu dziecka niż to się działo w okresie przedszkolnym. Należy od początku przyzwyczaić dziecko do uczenia się w pewnych stałych godzinach, w czasie których w mieszkaniu powinno być cicho.
Zasady tej należy przestrzegać z żelazną konsekwencją do ukończenia nie tylko szkoły podstawowej, ale i średniej. Dobrego ucznia trzeba stworzyć, trzeba wpajać nawyk systematycznej pracy a wtedy oddamy dziecku przysługę na całe życie. Należy przyjąć także zasadę, że dziecko odrabiające lekcje jest „nietykalne”, a wszelkie inne prace powinno wykonać przed, albo po odrobieniu lekcji.
Sprawą niezmiernie ważną jest wytworzenie przez rodziców w domu atmosfery poszanowania nauki i wykształcenia. Dzieci muszą wiedzieć, że rodzice odnoszą się do nich z najwyższym szacunkiem, że sami nie mogą obejść się bez książek, czasopism i gazet, że mają własną bibliotekę. Powinny słyszeć w domu rozmowy o najnowszych osiągnięciach nauki, o sztukach aktualnie wystawianych w teatrach, wystawach plastyków, powieściach i ich autorach, itp.
Stworzenie odpowiedniej intelektualnej atmosfery oczywiście nie wystarcza. Zachodzi czasami potrzeba bezpośredniej pomocy w opanowywaniu materiału programowego. Ale musi to być pomoc przemyślana, mądra. Dla przykładu można podać, że duże trudności sprawiają dziecku zadania z matematyki. Chcąc pomóc dziecku możemy zwrócić jego uwagę na pewne punkty węzłowe w zadaniu, których ono nie zauważyło. Jeżeli widzimy, że dziecko nie ma pojęcia jak przystąpić do rozwiązania, to możemy pouczyć je, żeby na przyszłość lepiej w szkole uważało i pytało nauczycieli o wyjaśnienie rzeczy niezrozumiałych.
W przypadku większych trudności – gdy doraźne akcje rodziców już nie pomagają i wtedy trzeba wspólnie z nauczycielem lub wychowawcą klasy znaleźć bardziej skuteczne sposoby pomocy dziecku - zajęcia wyrównawcze, zajęcia kompensacyjno-korekcyjne z p. pedagog czy nawet badania w poradni Psychologiczno-Pedagogicznej, w celu znalezienia przyczyny niepowodzeń szkolnych dziecka i zapewnieniu właściwej pomocy.
W przypadku przedmiotów humanistycznych pomoc przeważnie jest mniej potrzebna, ponieważ opanowanie treści określonych szkolnym programem wymaga tylko wytrwałości i systematyczności.
Podsumowując powyższe rozważania trzeba stwierdzić, że aby dobrze przysłużyć się swym dzieciom rodzice powinni przede wszystkim:
- stworzyć odpowiednie warunki pracy w domu, wydzielając w mieszkaniu własny kąt lub pokoik dla dziecka;
- określić stałe godziny pracy;
- stworzyć w domu odpowiedni klimat poszanowania nauki i pracy naukowej,
- przekonać dziecko, że nauka to bogactwo i potęga;
- pohamować swe fałszywe ambicje i nie zmuszać dziecka do pracy ponad jego siły;
- pod żadnym pozorem nie odrabiać lekcji, za dziecko;
- pomoc w nauce ograniczyć do minimum, bardziej do sprawdzenia tego co zrobił uczeń niż dyktowania mu własnych rozwiązań;
- pozostawać w stałym kontakcie z nauczycielami, pedagogiem szkolnym czy psychologiem
i najważniejsze - działać zgodnie z ich zaleceniami.

Przyczyny powstawania agresji
wśród dzieci i młodzieży

W obecnych czasach wśród dzieci i młodzieży coraz częściej obserwuje się wiele zachowań agresywnych.
Psycholodzy zauważają mnóstwo przyczyn zachowań agresywnych:
- Jednym z czynników tych zachowań jest sprzeciwianie się rodziców wszystkiemu co robią ich pociechy. Dzieci wychowane w takiej atmosferze w sposób nieświadomy naśladują postępowanie rodziców i też sprzeciwiają się im.
- W innych przypadkach sami rodzice w trakcie rozwoju przeżyli wiele trudności, które pozostawiły w nich uraz, i teraz chcąc oszczędzić tego swojemu dziecku, niczego od niego nie oczekują, nie stawiają żadnych ograniczeń i wybaczają mu niewłaściwe zachowanie albo odrabiają za niego prace domowe, rysują , piszą itd. Zwyczaj nie zdają sobie sprawy, że zastępczo cieszą się z agresji dziecka lub, że pośrednio są wobec niego agresywni, nie pomagają mu w prawidłowym rozwoju.
- Inną przyczyną rozwoju agresji może być to, że rodzice nie utrzymują spójnego i dobrego związku z dzieckiem a zwłaszcza ze szkoła i z wychowawcą.
- Wspaniali rodzice, którzy obsypują dziecko prezentami, a są stale nieobecni, próbują im wynagrodzić prezentami swoją nieobecność, nie mogą pomóc swojemu dziecku w przeżywanych emocjach, braku codziennego kontaktu, miłości. Związek taki nie wnosi dostatecznego wkładu miłości do zaspokojenia emocjonalnych potrzeb dziecka.
- Inną przyczyną, na którą zwraca się coraz większą uwagę, jest przemoc lansowana przez telewizję i środki masowego przekazu. Zawarte w nich wzory agresywnego zachowania są mimo woli naśladowane.
Inne przyczyny tego zjawiska to:
- rozbicie rodziny
- brak odpowiednich rozrywek
- zajęcia rodziców poza domem, często poza granicami kraju.
ZAPOBIEGANIE I WYCHOWYWANIE

Wszystkie zachowania agresywne mogą ulegać modyfikacji w toku życia jednostki. Każdy człowiek rodzi się z określonym zasobem wrodzonych reakcji i możliwością rozwoju wielu zachowań. Zakres zachowań rozszerza się w miarę dojrzewania dziecka i zależy od wpływów otoczenia.
Rozwój dziecka odbywa się w warunkach osobistych zadatków wrodzonych i określonego środowiska oraz wychowania.
W przypadku zaobserwowania zachowań agresywnych należy określić ich przyczynę , aby ustalić, które potrzeby uległy blokadzie - powodując wystąpienie zachowań negatywnych oraz rozważyć możliwość ich zaspokojenia.
Do tych potrzeb należą potrzeby biologiczne, poczucie bezpieczeństwa, miłości obojga rodziców, które pozwalają osobowości każdego człowieka rozwijać się bez zakłóceń, tak by
mógł on działać i tworzyć. Zaspokoić ją można tylko w kontaktach z innymi ludźmi.
Zwłaszcza ważne jest to dla dziecka- nie tylko kontakt dziecka z dorosłymi ale i z rówieśnikami.
W procesie wychowania zapobiegając agresji należy najpierw usunąć źródło poprzez różne sposoby zaspokajania potrzeb, a dopiero potem po odzyskaniu przez dziecko równowagi emocjonalnej można przystąpić do dalszych oddziaływań wychowawczych.
W postępowaniu profilaktycznym ważną rolę odgrywa kształcenie umiejętności poprawnego reagowania, pokazanie wzorów zachowań , pokazanie drogi jak sobie radzić ze złością i agresją. Wymaga to wytworzenia postaw sprzyjających wystąpieniu pozytywnych reakcji poprzez podejmowanie właściwych form aktywności społecznej. Należy jednocześnie przeciwdziałać powstawaniu nawyków sprawiających, że pod wpływem niepowodzenia dana jednostka zaczyna reagować agresywnie, popada w depresję, zniechęca się napotkanymi trudnościami i rezygnuje z dalszego działania.
W zapobieganiu agresji naśladowczej istotne znaczenie ma zabezpieczenie dzieci przed szkodliwym wpływem modeli zachowania się.
Modelem agresji bywa agresywne zachowanie rodziców, sąsiadów, kolegów, są również eksponowane za pośrednictwem filmu, telewizji, komputera, gier także środkach przekazu słownego.
Jeśli modele agresji występują w otoczeniu społecznym dziecka należy izolować je od zachowujących się agresywnie osób. Osobie agresywnej należy także ograniczyć liczbę oglądanych filmów ukazujących obrazy agresji, zmniejszyć ilość lub nawet zakazać książek o podobnej treści. Sceny agresji powinny być odpowiednio komentowane przez dorosłych w celu wytworzenia postaw i ocen moralnych przeciwdziałających występowaniu agresywnego zachowania się. Równocześnie należy starać się zainteresować dzieci audycjami telewizyjnymi, filmami, książkami ukazującymi pozytywne modele postępowania. Powinny one zawierać przykłady prawidłowo ukształtowanych kontaktów społecznych, aprobować koleżeństwo, przyjaźń, wzajemną życzliwość, gotowość udzielania pomocy.
Agresja naśladowcza to swoista forma nawyku, która często staje się drugą naturą, dlatego też niełatwo ją zmienić. Często u tych osób obserwujemy nieprawidłowo ukształtowana hierarchię wartości, dążenia za wszelką cenę do osiągnięcia osobistego sukcesu, bez liczenia się z cudzymi interesami i potrzebami. Środkiem zapobiegawczym w tym przypadku może być stosowanie nagród i kar.
Należy jednak zwrócić uwagę na fakt, że kara jest metodą, która nie uczy żadnych nowych zachowań, dlatego jej stosowanie w wychowaniu może jedynie uczyć powstrzymywania się od ujawniania niektórych zachowań, dlatego jej stosowanie w wychowaniu osób agresywnych powinno być raczej ograniczone.
Drogą bardziej skuteczną i lepszą jest nagradzanie zachowań pożądanych, ignorowanie zachowań agresywnych przy możliwie pełnym zaspokojeniu potrzeb.
Jeśli chodzi o agresję tzw. patologiczną to danej osobie powinno zapewnić się odpowiednią opiekę pedagoga , psychologa czy lekarską, gdyż samo oddziaływanie wychowawcze nie daje pożądanych rezultatów.
Drodzy Rodzice:
- wyrabiajcie w dzieciach wiarę we własne możliwości, mówcie im, że są dobrymi uczniami, że sobie poradzą, że wierzycie w nich , że się właściwie zachowają.
- szukajcie dobrych cech u swojego dziecka,
- chwalcie dzieci za najdrobniejsze przejawy zainteresowania nauką,
- nie wolno zmuszać dzieci do nauki pod groźbą kary, typu – jeśli nie będziesz się uczył, nie będziemy Cię kochać! Do niczego nie dojdziesz! Nic w życiu nie osiągniesz. itp.
- nie oskarżajcie nauczycieli i szkoły - bo to prowadzi do znienawidzenia szkoły.
- nie rozmawiajcie o problemach rodzinnych czy szkolnych dziecka w jego obecności, nie podważajcie kompetencji nauczycieli czy księdza w obecności dziecka, nie mówcie o nich źle przy dziecku. Jeśli dzieje się coś co Was Rodzice niepokoi – rozmawiajcie z wychowawcą bądź z pedagogiem szkolnym, bo nauczycielom chodzi o dobro każdego dziecka, o spójne działanie dom- szkoła- rodzice- nauczyciele.
- motywujcie dzieci do działania, do podejmowania jakiegokolwiek wysiłku,
- rozmawiajcie z dziećmi, o tym co się działo w szkole, co robiło, o uczuciach typu” Co czułeś gdy kolega zabrał ci długopis, popchnął itd. Jak poradziłeś sobie ze złością ?
- słuchajcie swoich pociech, nawet jeśli opowiadają coś mało istotnego – ale to bardzo ważne, aby dzieci czuły, że są ważne, słuchane, kochane, akceptowane.
To są potrzeby dzieci – muszą czuć, że państwo zawsze ich wysłuchacie, że ze wszystkim mogą do państwa przyjść i o wszystkim Wam opowiedzieć.
Dom rodzinny i szkoła muszą mieć spójny system norm, zasad i procedur, dlatego, że jeśli nauczyciel mówi - aby chłopcy nie szarpali jeden drugiego, nie bili się, nie dokuczali jeden drugiemu, a w domu od taty czy brata słyszy – jak cię zaczepia, to mu oddaj, itp. To wtedy nasz system norm nie ma szans - bo dziecko nie wie, co jest dobre a co nie – skoro nauczyciel mówi co innego, a w domu rodzinnym słyszy zupełnie coś innego.
Drodzy Rodzice! rozmawiajcie ze swoimi dziećmi, wskazujcie im dobre wzory zachowań. My nauczyciele - oczekujemy od rodziców pomocy, współpracy, wspólnego działania. Bez Was Drodzy Rodzice, bez waszej pomocy – nie ma szans na jakikolwiek sukces szkolny klasy jako całej grupy.
Zgodnie z Konstytucją - to Rodzice odpowiadają za swoje dzieci od strony wychowawczej, więc bez państwa pomocy nie może być mowy o właściwym wychowaniu. Szkoła nie jest w stanie przejąć tej roli. Jeżeli się coś wydarzy nieprzyjemnego, to unikanie problemu ,że jest, że coś się wydarzyło – nie jest rozwiązaniem go. Nie reagowanie na wybryki własnych pociech nie sprzyja rozwojowi dziecka, nie wychowa go właściwie. Nie zwracanie dziecku uwagi, że źle zrobiło, nie pokazanie mu właściwej drogi – nie naprowadzi go na tą właściwą.
Iwona Pastuszak