Ocenianie w nauczaniu zintegrowanym.

Przytoczony fragment ustawy MEN z 19 kwietnia 1999 r. ujmuje zasady i cele oceniania:
1. Ocenianie wewnątrzszkolne osiągnięć edukacyjnych ucznia polega na rozpoznawaniu przez nauczycieli poziomu i postępów w opanowaniu przez ucznia wiadomości i umiejętności w stosunku do wymagań edukacyjnych wynikających z programów nauczania oraz formułowania oceny.
2. Ocenianie wewnątrzszkolne ma na celu:
a) poinformowanie ucznia o poziomie jego osiągnięć edukacyjnych i postępach w tym zakresie,
b) pomoc uczniowi w samodzielnym planowaniu swojego rozwoju,
c) motywowanie ucznia do dalszej pracy,
d) dostarczanie rodzicom (prawnym opiekunom) i nauczycielom informacji o postępach, trudnościach i specjalnych uzdolnieniach ucznia,
umożliwienie nauczycielom doskonalenia organizacji i metod pracy dydaktyczno-wychowawczej
„W zintegrowanej edukacji wczesnoszkolnej nie ma miejsca na zjawisko niepowodzenia dydaktycznego ani drugoroczności. Konsekwentnie do założenia, że każde dziecko rozwija się na miarę swoich możliwości i w odpowiednim dla siebie tempie, ocena ma charakter opisowy i dotyczy nie tylko postępów w nauce, ale ogólnego poziomu rozwoju konkretnego dziecka.
Proponuje się trzy rodzaje oceniania dziecka:
§ bieżące, podczas każdego zajęcia;
§ okresowe, na półrocze i na koniec kolejnych lat edukacji;
§ końcowe, po zakończeniu pierwszego etapu edukacji podstawowej”.
Ocena opisowa to proces gromadzenia informacji o uczniach, który jest integralną częścią procesu uczenia się i nauczania.
Ocena opisowa zawiera zalecenia dla ucznia, konkretne wskazówki do pracy ponieważ dzieci - wymagają pozytywnej motywacji. Dużo więcej informacji daje też rodzicom - dobrze przygotowana ocena opisowa, aniżeli tradycyjna ocena szkolna.
Ocena opisowa:
- uwzględnia postępy w miarę możliwości dziecka;
- wskazuje wkład pracy, wysiłek i zaangażowanie;
- dotyczy każdej sfery osobowości dziecka.
Ocena opisowa w formie kart postępów dziecka jest udostępniania do wglądu rodzicom na każdym zebraniu i omawiana indywidualnie w miarę potrzeby. Porównanie ze sobą kart obserwacji z kolejnych miesięcy i semestrów nauki, umożliwia śledzenie rozwoju i postępów dziecka przez nauczyciela i rodziców.

Również dokumentacja szkolna tj. (teczki z pracami plastycznymi, sprawdziany i karty pracy) - udostępniane są rodzicom na wywiadówkach i indywidualnych spotkaniach.
W trakcie prowadzonych zajęć uczniowie są adresatami oceny słownej. Jest ona spontaniczna, o charakterze wspierającym, zachęcającym do kontynuowania pracy, wsparta radą lub wskazówką.
Wykorzystuje sprawdziany umiejętności i wiadomości, podsumowujący zrealizowany materiał „Sprawdź – co umiesz, a co musisz jeszcze poćwiczyć”. Sprawdza on zwykle umiejętność pisania twórczego, wiadomości, umiejętności gramatyczne i ortograficzne, umiejętność liczenia, rozwiązywania zadań, wiadomości ze środowiska.
Semestralna ocena jest wynikiem półrocznego obserwowania i rozwoju dziecka, informowania go o postępach i stałej współpracy z domem rodzinnym.
Redagując ocenę opisową - kierujemy ją bezpośrednio do dziecka, traktując je podmiotowo i stosujemy zrozumiałe dla dziecka słownictwo.
Oceny opisowe semestralna i roczna różnią się od siebie. Ocena semestralna zawiera zalecenia dla ucznia, natomiast w ocenie końcowej już ich nie ma.
SPOSOBY INFORMOWANIA RODZICÓW
1. Istnieją dwa sposoby informowania rodziców,
a) kontakt bezpośredni nauczyciela z rodzicem:
· zebranie ogólnoszkolne,
· zebranie klasowe ( szczególnie w miesiącu wrześniu informacja przez wychowawców klasy o wymaganiach edukacyjnych wynikających z realizacji programu oraz w ostatnim tygodniu maja dotyczące proponowanych ocen rocznych),
· rozmowy nauczyciela w czasie dyżurów – konsultacji,
· indywidualna konsultacja z inicjatywy rodzica,
· obecność rodzica na zajęciach szkolnych ( bierny udział),
· wizyta nauczyciela w domu rodzinnym ucznia,
· zajęcia otwarte – czynny udział rodzica,
· zawody sportowe, wycieczki, rajdy, ogniska,
· rozmowa telefoniczna,
b) kontakt pośredni nauczyciela z rodzicem:
· korespondencja listowna lub w zeszycie ucznia
· list gratulacyjny,
· informacje poprzez wychowawcę, dyrektora, pedagoga,
· ocena opisowa w dzienniku lekcyjnym.


„Dobre ocenianie” to takie, które:
· daje dziecku informację o tym, co już umie, nad czym musi „popracować”, jak daleko jest na drodze do osiągnięcia celu,
· uwzględnia możliwości dziecka; nie wszyscy przecież w tym samym czasie są w stanie opanować jakąś umiejętność, a niektórzy nigdy nie będą biegli w danym zakresie,
· bierze pod uwagę wkład pracy dziecka, jego wysiłek włożony w wykonanie jakiegoś zadania,
· nie etykietuje dzieci,
· zachęca do dalszej pracy, uświadamia, że wysiłek się opłaca,
· nie pełni funkcji kary czy nagrody,
· nie zawiera krytyki osoby,
· uwzględnia postęp, jaki dokonał się w dziecku.
Obszary aktywności uczniów, które podlegają ocenie :
W nauczaniu zintegrowanym ocenianiu opisowemu podlegają:
a) wypowiedzi ustne – opowiadania, opisy, sprawozdania, wyrażanie myśli w formie zdań, omawianie historyjek obrazkowych, układanie zdań i pytań , itp.
b) prace pisemne – sprawdziany z wiedzy matematyczno-przyrodniczej, z gramatyki, redagowanie opowiadań, opisów, życzeń, listu, pisanie z pamięci i ze słuchu itp.
c) prace domowe;
d) aktywność na lekcji ;
e) sprawdzanie zeszytów (poprawność i staranność pisma, estetyka);
f) działalność artystyczna – wytwory plastyczne i techniczne, śpiew, gra na instrumentach;
g) działalność motoryczno- zdrowotna – sprawność ruchowa w grach, zabawach i ćwiczeniach, zaangażowanie na lekcji, przygotowywanie się do zajęć.
h) postępy w rozwoju emocjonalno-społecznym – zachowanie w szkole, umiejętność współdziałania w zespole, uczestnictwo w życiu klasy, organizowanie własnej pracy, stosunek do rówieśników i innych osób itp.

Obecna reforma zmieniła system oceniania uczniów klas I-III. Ocenę cyfrową zastąpiono oceną opisową. Oznacza to, że powinnością nauczyciela jest gromadzenie informacji o uczniach podczas ich wielokierunkowej działalności .
Ocena opisowa to ustne lub pisemne poinformowanie ucznia i rodziców o postępach ucznia, o tym jak wykonał zadania, przy czym najpierw podkreślamy w niej to, co uczeń wykonał dobrze, a później wskazujemy niedociągnięcia i sposób ich poprawy.
Ocena opisowa nie jest celem samym w sobie. Ma ona dostarczyć informacji: uczniowi – nauczycielowi – rodzicom:
Uczniowi – dostarcza informacji o efektach jego szkolnej aktywności, wskazówki - jak pokonać napotkane trudności
- motywację do dalszego wysiłku;
- zachęta do samooceny;
- umacnia wiarę we własne możliwości.
Rodzicom – dostarcza rzetelnej, szczegółowej informacji o ich dziecku, na podstawie , której będą mogli w porę podejmować właściwe działania na rzecz jego dalszego, prawidłowego rozwoju.
Nauczycielowi – dostarcza informacji na jakim poziomie rozwoju znajduje się uczeń w danym momencie edukacji oraz o tym czy stosowany przez
nauczyciela system pracy z uczniem jest efektywny.

Ocena opisowa powinna spełniać następujące funkcje:

· diagnostyczną – dając odpowiedź na pytanie, jak daleko w rozwoju jest uczeń względem wymagań stawianych przez nauczyciela,
· informacyjną – przekazując informację, co dziecku udało się poznać, zrozumieć, opanować, nauczyć, jakie dziecko zdobyło umiejętności, co już potrafi, jaki jest wkład jego pracy,
· korekcyjną – odpowiadając na pytanie, co uczeń ma już opanowane, co robi dodrze, nad czym musi jeszcze popracować, co poprawić, zmienić, udoskonalić,
· rozwojową – odpowiadając na pytania, czy dokonują się zmiany w samym dziecku, jakie jest tempo i dynamika tych zmian.

Diagnozowanie osiągnięć uczniów.

Dokonując oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia stosujemy odpowiednie określenia , biorąc pod uwagę:

Znakomicie - Brawo. Uczeń wykonuje zadania wykraczające poza założenia programowe danej klasy, biegle posługuje się zdobytymi wiadomościami.
Bardzo dobrze. Uczeń nabywa niezbędną wiedzę i umiejętności w zakresie założeń programowych danej klasy i potrafi je w pełni stosować w różnych sytuacjach.
Zadowalająco. Uczeń popełnia nieliczne błędy, wymaga czasami pomocy nauczyciela, posiada wiedzę w zakresie założeń programowych.
Wymaga poprawy. Uczeń ma problemy z opanowaniem podstaw programowych, nie zawsze potrafi zastosować poznane wiadomości i umiejętności w praktyce, wymaga pomocy nauczyciela.

Dokonując oceny opisowej z zachowania, bierzemy pod uwagę "Regulamin dobrego zachowania klas I – III "
. Każdy uczeń zachowuje się w sposób kulturalny i bezpieczny w klasie, w szkole i poza nią:- kulturalnie i grzecznie odnosi się do pracowników szkoły i kolegów,- potrafi opanować swoje emocje, takie jak: gniew, kłótliwość, złość i agresja,
- umie współpracować z kolegami w zespole,
- udziela pomocy kolegom,
- jest punktualny, obowiązkowy, pilny, sumienny,
- systematycznie odrabia prace domowe Umiejętności emocjonalno – społeczne.
Zawsze - Uczeń przestrzega wszystkich ustalonych zasad regulaminu.
Często - Czasami uczniowi nie udaje się przestrzegać wszystkich zasad regulaminu.
Sporadycznie - Uczeń często nie zachowuje się zgodnie z regulaminem.

Sposoby oceniania:

1. Ocena bieżąca – wskazuje dobre i słabe strony ucznia. Dokonywana jest poprzez:
· komentarz werbalny- np. Pracuj nad kształtem liter itp.
· gest i mimikę
· komentarz pisemny np.
v Brawo – uczeń wykonał zadanie o wysokim stopniu trudności, wykraczające poza program danej klasy, problemowe itp.
v bardzo dobrze – uczeń wykonał zadanie w całości prawidłowo (drobne usterki)
v ładnie – uczeń wykonując zadanie popełnił niewiele błędów
v postaraj się – uczeń wykonując zadanie popełnił liczne błędy
v pomyśl – uczeń prawie w całości wykonał zadanie błędnie
v pracuj więcej – uczeń nie podjął próby wykonania zadania.



2. Ocena półroczna – jest wynikiem półrocznej obserwacji, zawiera zalecenia i wskazówki dla ucznia dotyczące postępów w nauce jak i rozwoju społeczno-emocjonalnego. Ocena ta jest skierowana do dziecka i jego rodziców w formie pisemnego komentarza.
3. Ocena końcoworoczna – podkreśla zmiany w rozwoju dziecka wynikające ze stosowania wskazówek zawartych w ocenie półrocznej. Ma ona charakter diagnostyczno – informacyjny, aby rodzice po zapoznaniu się z jej treścią mogli jak najlepiej wspomagać dziecko w dalszym jego rozwoju. Ocena roczna również jest wyrażona w postaci komentarza słownego.

4. Ocena z zachowania jest również oceną opisową. Wyraża opinię o spełnieniu przez ucznia obowiązków szkolnych, jego kulturze, postawie wobec kolegów i innych osób oraz aktywności społecznej.

5. W trakcie oceniania bieżącego nauczyciel gromadzi wyniki szkolnych osiągnięć ucznia w dzienniku oraz zbiera w indywidualnych teczkach prace ucznia.

6. Informacja rodziców o postępach ich dzieci odbywa się poprzez:
· kontakty bezpośrednie – zebrania rodziców raz na dwa miesiące, konsultacje raz w tygodniu , rozmowy indywidualne,
· kontakty pośrednie – rozmowa telefoniczna, korespondencja listowa, adnotacje w zeszycie przedmiotowym.


Wyznaczniki oceny opisowej, które podlegają ocenie: (wiadomości i umiejętności, które uczeń powinien opanować w poszczególnych klasach edukacji wczesnoszkolnej).

Opis osiągnięć ucznia w zakresie edukacji polonistycznej.
Treści kształcenia polonistycznego w klasach I - III obejmują:
· ćwiczenia w czytaniu i opracowywaniu tekstów,
· ćwiczenia w mówieniu i pisaniu,
· ćwiczenia gramatyczne i ortograficzne z elementami wiedzy o języku,
· ćwiczenia słownikowo - frazeologiczne i syntaktyczne,
· pracę z lekturą.
Opis osiągnięć ucznia w klasie I

Czytanie:
· dokonuje analizy i syntezy słuchowej i wzrokowej wyrazów
· czyta wyrazy, zdania i krótkie teksty drukowane oraz pisane na tablicy lub w zeszycie ;
· czyta wyraźnie i płynnie tekst ;
· potrafi skupić uwagę na czytanym tekście .
Opracowywanie tekstów:
· potrafi ustalić związek tekstu z ilustracjami w książce ;
· formułuje pytania i odpowiedzi na podstawie tekstu ;
· wspólnie redaguje wypowiedzi wielozdaniowe na podstawie tekstu ;
· potrafi odtworzyć tekst z pamięci .
Pisanie i mówienie:
· odwzorowuje figury literopodobne ;
· pisze kształtne litery i prawidłowo łączy je w wyrazie (zachowuje kierunek od lewej do prawej w trakcie pisania, utrzymuje się w liniaturze)
· potrafi samodzielnie ułożyć i napisać wyrazy, pojedyncze zdania ;
· wyróżnia samogłoski i spółgłoski w wyrazie;
· wyróżnia litery ze znakami diakrytycznymi ;
· rozpoznaje zdania oznajmujące, pytające i rozkazujące ;
· zna zasady pisowni wielką literą i stosuje je w praktyce ;
· rozpoznaje rzeczowniki i czasowniki w tekście mówionym i pisanym ;
· określa liczbę rzeczownika i czasownika ;
· dzieli wyrazy na sylaby ;
· rozpoznaje i stosuje w praktyce dwuznaki ;
· zna i stosuje poznane zasady ortografii ;
· potrafi pisać z pamięci ;
· potrafi pisać ze słuchu ;
· podejmuje próby układania krótkich opowiadań w formie zapisu kilku zdań ;
· podejmuje próby wyszukiwania opisu w tekstach ;
· korzysta ze słownika (umie odnaleźć ułożone hasła) ;
· układa zdanie z rozsypanki wyrazowej ;
· porządkuje wyrazy w zdaniu ;
· pracuje sprawnie ;
· potrafi skupić uwagę na danym zadaniu .
Opis osiągnięć ucznia w klasie II

Czytanie:
· czyta płynnie i wyraziście tekst ;
· czyta cicho tekst i rozumie jego treść .
Opracowywanie tekstów:
· wspólnie ustala kolejność zdarzeń w opowiadaniach ;
· wyróżnia postacie z danego utworu ;
· odszukuje w tekście fragment utworu na określony temat ;
· uzasadnia swoje zdanie na dany temat ;
· odtwarza wiersz z pamięci, z odpowiednią jego interpretacją .
Pisanie i mówienie:
· konstruje swobodną wielozdaniową wypowiedź na dany temat ;
· logicznie wiąże wydarzenia w jedną całość jako przygotowanie do układania planu ;
· potrafi uporządkować zdania z rozsypanki wyrazowej;
· tworzy i pisze swobodne, krótkie teksty na temat różnych przedmiotów i wydarzeń ;
· pisze kształtnie, prawidłowo łączy litery,prawidłowo rozmieszcza je w liniaturze;
· zna i stosuje rodzaje zdań (oznajmujące, pytające, rozkazujące), stosuje odpowiednie znaki interpunkcyjne charakteryzujące te zdania ;
· odróżnia głoskę od litery ;
· wyróżnia wyraz w zdaniu ;
· zna i stosuje rzeczowniki, czasowniki i przymiotniki ;
· zna, stosuje, potrafi uzasadnić zasady ortografii ;
· potrafi pisać z pamięci ;
· potrafi pisać ze słuchu ;
· potrafi grupować wyrazy wokół określonego tematu ;
· posługuje się nowo poznanymi pojęciami w określonej sytuacji (wzbogacenie, uściślenie słownictwa mające na celu poszerzenie podstawowego systemu pojęciowego dziecka, umożliwiającego "poruszanie się" w dalszej edukacji)
· potrafi sprecyzować znaczenie słownictwa ;
· wspólne układanie zdań logicznie powiązanych na temat różnych przedmiotów (opis) ;
· wspólne (ustne lub pisemne) układanie opowiadania jako ciągu logicznych wydarzeń .
Opis osiągnięć ucznia w klasie III

Czytanie:
· czyta płynnie, wyraziście nowy tekst ;
· rozumie treść przeczytanego tekstu .
Opracowywanie tekstów:
· rozumie treść przeczytanego tekstu ;
· ustala kolejność zdarzeń ;
· odróżnia zdarzenia istotne od mniej istotnych ;
· uzasadnia swoje zdanie na temat postępowania bohaterów ;
· potrafi odszukać fragment w tekście ;
· uzasadnia wybór fragmentów ;
· opowiada pełnymi zdaniami ;
· potrafi skupić uwagę na czytanym tekście .
Pisanie i mówienie:
· logicznie wypowiada myśli ;
· formułuje pytania na określony temat ;
· rozpoznaje rodzaje zdań ;
· rozpoznaje i stosuje czasowniki, rzeczowniki, przymiotniki ;
· określa rodzaj, liczbę, osobę czasownika ;
· potrafi stopniować przymiotniki ;
· rozpoznaje i stosuje przysłówki ;
· rozpoznaje i stosuje liczebniki ;
· zna i stosuje poznane zasady ortograficzne ;
· potrafi sprecyzować znaczenie słowa ;
· stosuje wyraz o określonym znaczeniu w konkretnej sytuacji ;
· umiejętność samodzielnego układania i zapisywania jako ciągu wydarzeń
· układa opis .
Opis osiągnięć ucznia w zakresie edukacji matematycznej.

Opis osiągnięć ucznia w klasie I:
· określa i przedstawia wzajemne położenie przedmiotów na płaszczyźnie i w przestrzeni oraz kierunek ruchu z użyciem terminów określających to położenie ;
· potrafi klasyfikować przedmioty, zbiory według jednej cechy lub dwóch cech ;
· zna i rozpoznaje podstawowe figury geometryczne ;
· zna i stosuje liczby od 0 do 100 ;
· potrafi zapisać liczbę za pomocą cyfr jako znaku graficznego liczby ;
· zna i stosuje znaki <, >, +, =, potrafi je nazwać ;
· dodaje i odejmuje w zakresie 20 ;
· potrafi dodawać i odejmować z przekroczeniem progu dziesiątkowego ;
· rozwiązuje proste zadania tekstowe bez pomocy nauczyciela ;
· potrafi zmierzyć odcinek za pomocą linijki .
· zna jednostki : długości (cm) , masy(kg), monetarne(zł, gr),pojemności(l);
Opis osiągnięć ucznia w klasie II:
· dokonuje działań na zbiorach (kształtowanie pojęć mnogościowych) ;
· potrafi dodawać i odejmować różnymi sposobami w zakresie 100 ;
· wyodrębnia w zapisie liczbowym miejsce setek, dziesiątek i jedności;
· mnoży i dzieli w zakresie 30 ;
· rozwiązuje zadania tekstowe bez pomocy nauczyciela (czyta treść zadania ze zrozumieniem) ;
· rozpoznaje odcinki równoległe i prostopadłe ;
· potrafi mnożyć i dzielić w zakresie 100 ;
· zna i rozumie oraz stosuje w praktyce prawa matematyczne: łączności i przemienności dodawania, rozdzielności mnożenia względem dodawania
· potrafi zastosować ułamek jako oznaczenie połowy (dwie równe części) i ćwierci (czwarta część całości) (można to wprowadzić, ale nie ma ułamków w podstawie programowej) ;
· wykorzystuje konkrety do obliczeń .
Opis osiągnięć ucznia w klasie III:
· dodaje i odejmuje w zakresie 100 ;
· mnoży i dzieli w zakresie 100 ;
· dodaje i odejmuje w zakresie 1000 ;
· tempo pracy dziecka jest sprawne ;
· rozpoznaje i stosuje w praktyce odcinki prostopadłe, równoległe ;
· oblicza obwód prostokąta ;
· kreśli odcinki i prostokąty w skali ;
· rozwiązuje równania o dwóch działaniach ;
· mnoży i dzieli sposobem pisemnym przez liczby jednocyfrowe ;
· dodaje i odejmuje ułamki (nie ma w programie) ;
· porównuje liczby wielocyfrowe ;
· układa i rozwiązuje zadania tekstowe ;
· posługuje się miarą długości, objętości, masy ;
· dokonuje obliczeń zegarowych ;
· dodaje i odejmuje sposobem pisemnym ;
Opis osiągnięć ucznia w zakresie edukacji społeczno – przyrodniczej.

Opis osiągnięć ucznia w klasie I:
· orientuje się w rozmieszczeniu szkoły, pracy osób w niej zatrudnionych, w organizacji życia w szkole ;
· zna przepisy bezpiecznego zachowania się na drogach i przestrzega ich ;
· orientuje się w organizacji życia w rodzinie ;
· potrafi nazwać rośliny i zwierzęta, zna warunki ich życia i zasady postępowania z nimi ;
· orientuje się w położeniu i warunkach naturalnych swojej miejscowości ;
· zna zasady bezpieczeństwa przeciwpożarowego i przestrzega ich .
Opis osiągnięć ucznia w klasie II:
· umie dostrzegać związki przyczynowo - skutkowe w przyrodzie; scharakteryzować zmiany zachodzące w przyrodzie w różnych porach roku ;
· wyróżnia jadalne części rośliny ;
· zna życie niektórych środowisk, jak ogród, sad, łąka ;
· orientuje się w różnorodności świata roślinnego i zwierzęcego i współzależnościach zachodzących między nimi ;
· wie, na czym polega praca ludzi w różnych zawodach .
Opis osiągnięć ucznia w klasie III:
· potrafi określić typ lasu, wyróżnić warstwy lasu, wie na czym polega jego znaczenie ;
· zna życie takich środowisk, jak pole, las, woda ;
· potrafi scharakteryzować najogólniej budowę poznanych roślin i zwierząt, tryb i warunki ich życia ;
· zna różne sposoby podróżowania i zasady zachowania się w różnych środkach lokomocji ;
· umie wskazać Polskę na mapie ;
· umie odczytać proste znaki na mapie ;
· zna przykłady najważniejszych zabytków narodowych ;
· orientuje się w ogólnych założeniach ekologicznych .
Głównymi sposobami realizacji celów i treści środowiska społeczno - przyrodniczego będą:
· obserwacja,
· ćwiczenia,
· wycieczki.
Opis ucznia w zakresie rozwoju artystycznego i społeczno – emocjonalnego.

Rozwój artystyczny:
· zaangażowanie, aktywność ;
· inicjatywa i pomysłowość ;
· sprawność działania i organizowania pracy ;
· postęp w zdobywaniu wiedzy i umiejętności.
Ocena opisowa w nauczaniu zintegrowanym powinna uwzględniać zaangażowanie małego dziecka, powinna motywować do dalszej pracy, aby dziecko chciało podejmować wysiłek, rozwiązywać problemy – nie może być ani karą ani nagrodą.
Iwona Pastuszak.